Akdeniz’in en berrak kıyılarından biri olan Mallorca sahilinde, yalnızca iki metre derinlikte yatan bir keşif, Akdeniz ticaret tarihine dair bildiklerimizi yeniden şekillendiriyor. 2019’da bir yüzücü tarafından fark edilen ve yaklaşık 1700 yıldır kumun içinde oksijensiz bir koruma alanında saklanan Ses Fontanelles batığı, 2026 yılında başlayacak kapsamlı bir operasyonla su yüzüne çıkarılmaya hazırlanıyor.
Bu olağanüstü keşif, geç Roma döneminde Hristiyanlığın yayılışı, Akdeniz ticaret ağlarının dönüşümü ve erken lojistik yapıları üzerine şimdiye dek görülmemiş veriler sağlıyor.
Kumun İçine Gömülü Doğal Bir Arşiv
4.yüzyılın ortalarına tarihlenen gemi, 12 metre uzunluğundaki gövdesiyle, ticaret rotaları üzerinde rutin bir seferde battığı düşünülen tipik bir Roma ticaret gemisi. Ancak onu benzersiz kılan şey; kumun içine gömülü bir şekilde, oksijenden tamamen yalıtılmış olarak günümüze ulaşması.
Bu sayede hakim görüş:
→ Akdeniz’in en iyi korunmuş geç Roma batıklarından biri.
O dönemin ticaret yapısını, ürün dolaşımını ve üretici profillerini anlamamızı sağlayan yüzlerce detay, bugün neredeyse “dokunulmamış” durumda.
300’ü Aşkın Amfora: Garum’dan Zeytinyağına Bir Ticaret Envanteri
Batığın içinden çıkarılan 300’den fazla amfora, dönemin ticari ürün çeşitliliğini şaşırtıcı bir açıklıkla ortaya koyuyor:
-
Garum (balık sosu)
-
Zeytinyağı
-
Şarap
-
Muhtemelen tuzlanmış balık ve diğer ticaret malları
Geminin büyük ihtimalle Carthago Spartaria (günümüzde Cartagena) limanından hareket ettiği düşünülüyor.
Amforaların birçoğunda bulunan tituli picti adı verilen siyah mürekkep yazıtlar ise adeta antik dünyanın barkod sistemi gibi:
-
Üretici bilgisi
-
İçerik türü
-
Vergi notları
-
Ticari mühürler
-
Erken Hristiyan sembolleri
Bu veriler, Roma İmparatorluğu’nun geç döneminde ticaret – inanç – üretim üçgeninin nasıl iç içe geçmeye başladığını gösteriyor.
Geç Roma’nın İnanç Haritası Bu Gemide Saklı
-
yüzyılda Akdeniz çevresinde Hristiyanlığın giderek daha görünür hale geldiği biliniyor.
Ses Fontanelles batığı bunu somut örneklerle doğruluyor:
Gemide bulunanlar:
-
Erken Hristiyan sembolleri taşıyan seramik mühürler
-
Aynı zamanda Roma tanrıçası Diana figürlü bir yağ lambası
-
Bir çift ayakkabı (biri deri, biri esparto otundan örme)
-
Halatlar ve bitki kalıntıları
-
320 CE tarihli bir bronz sikke
-
Gemide onarım için kullanılan bir yaylı matkap
Bu çeşitlilik, dönemin inanç geçişini olağanüstü bir açıklıkla gösteriyor:
Hristiyan semboller güçlü şekilde görünmeye başlıyor fakat Roma’nın çoktanrılı geleneği henüz sahneden tamamen çekilmiş değil.
2026’da Başlayacak Operasyon: Sadece Bir Batığın Kurtarılması Değil, Yeni Bir Standart
Bu batığın çıkarılması, sadece Ses Fontanelles için değil, oksijensiz kum tabakalarında korunmuş tüm antik batıkların gelecekte nasıl kurtarılacağına dair uluslararası bir yöntem geliştirilmesi anlamına geliyor.
Operasyon, Mallorca’nın deniz arkeolojisi alanında Akdeniz’in en önemli merkezlerinden biri haline gelmesini sağlarken, Akdeniz’deki yüzlerce Roma batığının incelenmesine de yeni bir ivme kazandıracak.
Ekiplerin hedefi:
→ Gemi parçalarını zarar vermeden ayrıştırmak
→ Amforaları içindeki kalıntılarla birlikte korumak
→ Batığın yapısal anatomisini yeniden oluşturmak
→ Geç Roma lojistik sisteminin haritasını detaylandırmak
Garum’u bugün tattığımızda ne hissederdik, orası meçhul…
Ancak bu keşfin, Akdeniz’in ekonomik ve kültürel hafızasını yeniden canlandırdığı kesin.
