KI’nın Kolektif Sesi: Holly Herndon ve Mat Dryhurst’tan Berlin’de “Starmirror” Deneyimi

Kasım 25, 20255 dk okuma süresi

Holly Herndon & Mat Dryhurst KW Institute for Contemporary Art’ta**

Berlin’in merkezinde, KW Institute for Contemporary Art’ın yüksek tavanlı salonunda yankılanan sesler artık yalnızca bir koroya ait değil; insan ve makinenin birlikte kurduğu yeni bir “topluluk” hâline dönüşüyor. Holly Herndon ve Mat Dryhurst’ün Starmirror sergisi, bugün yapay zekâ tartışmalarını çevreleyen belirsizlik ve tedirginlikleri başka bir zemine taşıyor: katılım, ses paylaşımı ve kolektif üretim.

Herndon & Dryhurst, uzun süredir ses, teknoloji ve yapay zekâ ilişkisine dair araştırmalarını “model” ve “topluluk” kavramları üzerinden sürdürüyor. Onlara göre yapay zekâ, insanın karşısında konumlanan bir güç değil; birlikte biçim verilen, kolektif hafızayla beslenen bir sanat malzemesi. Starmirror tam da bu yaklaşımın mekâna bürünmüş hâli.

Bir Koronun İçine Girmek

Sergi, ziyaretçiyi pasif izleyici olmaktan çıkararak sesine ihtiyaç duyan bir yapıya dönüştürüyor. Pazar günleri gerçekleşen canlı kayıt seanslarında Berlinliler, salonu dolduran koroyla birlikte AI eğitimine dahil oluyor. Her katılımcı, sesini bırakıyor; yapay zekâ modeli bu kayıtlarla genişliyor.

Bu süreç, korkuyla anılan veri alımları değil, şeffaf ve kamusal bir paylaşım mantığıyla yürütülüyor. Katılımcılara kayıtlarının nasıl kullanılmasını istedikleri soruluyor. Büyük çoğunluk kamusal alana açık bırakmayı tercih etmiş. Böylece Starmirror, sadece bir enstalasyon değil, kamusal bir ses arşivinin inşası.

Hildegard von Bingen’e Bağlanan Bir Gelecek

Herndon ve Dryhurst, Berlin etabında besteleri 12. yüzyıla uzanan Hildegard von Bingen’den ilham alıyor. Bingen’in vizyoner, mistik, neredeyse deneysel tavrı, çağdaş yapay zekâ tartışmalarıyla şaşırtıcı biçimde örtüşüyor. Sanatçıların ifadesiyle:

“Biz de kendi çağımızın bir ahlak oyununu yazıyoruz.”

Ortaçağ’ın ruhani çok sesliliği, Berlin’in bugünkü dijital çoğulluğuna eklemleniyor.

Yapay Zekânın Sahnedeki Yeni Rolü

Starmirror, yapay zekâyı bir tehdit değil, işbirliğine dayalı bir mecra olarak öneriyor.
Modeli eğiten sesler, koroya katılan ziyaretçilerin nefesleri, enstalasyonun mekânsal düzeni, ses tasarımı ve makine öğrenimi süreçleri… Hepsi tek bir sanat yapıtının bileşeni hâline geliyor.

Herndon’ın sözleri akılda kalıyor:

“Makine öğreniminin her adımı bir sanat eylemidir.”

Bu nedenle sergi yalnızca bir sonuç değil, sürekli işleyen bir süreç.

Dağınık Bir Stüdyodan Çoğul Bir Estetik

Herndon & Dryhurst’ün dağınık, parçalı stüdyo düzeni aslında yöntemlerinin de bir metaforu. Tek merkezli, tekil bir yaratım anlayışı yerine; yayılmış, çok sesli, çok katmanlı bir üretim ağı kuruyorlar.

Starmirror’ın mimarisi de bu ağın içinde:

üniversiteler,
müzikologlar,
3D üreticileri,
mimarlar,
ses mühendisleri,
katılımcı Berlinliler…

Herkes bu kolektif yapının parçası.

Kimindir Bir Yapıt?

Herndon & Dryhurst yıllardır söylemekten vazgeçmiyor:

“Sanat, artık tek bir bedenle sınırlı değil.”

Bu yaklaşım, yapay zekânın sanat alanındaki yerini tartışırken yeni bir kapı açıyor.
Eseri kimin “yaptığı” sorusu, yerini şöyle bir öneriye bırakıyor:

“Bu kültüre birlikte katkı sağlıyoruz.”

Sergi tam da bu fikrin mekânda vücut bulmuş hâli.

No:26 Yorumu

Starmirror yalnızca sesin değil, dayanışmanın, çok sesliliğin ve yeni nesil yaratım biçimlerinin üzerine kurulmuş bir deneme. Berlin’deki kültürel ekosistemin içinde, hem geçmişe hem geleceğe bağlanan nadir projelerden biri.
Seyirciyi uzak bir izleyici değil, aktif bir ortak olarak görmesi ise sergiyi çağdaş sanatın güncel kırılma noktaları arasına taşıyor.