New York, kasım ayını performans sanatının kente yayıldığı bir deney alanına dönüştürerek karşılıyor. 20. yaşını kutlayan Performa Biennial, 1–23 Kasım tarihleri arasında canlı performanslardan disiplinlerarası projelere uzanan geniş bir program sunuyor. Bu yılın en dikkat çekici bölümlerinden biri ise Lithuanian Pavilion Without Walls—adı gibi sınırları ortadan kaldıran, performans, ses ve görsel sanat arasında akışkan ilişkiler kuran bir seçki.
Performa, Litvanya Kültür Enstitüsü ve Litvanya Cumhuriyeti New York Başkonsolosluğu işbirliğiyle hazırlanan pavyon, Litvanya avangardının New York’la kurduğu tarihsel bağa güncel bir yanıt oluşturuyor. 1940’lardan itibaren Fluxus’un kurucusu George Maciunas ve sinemacı Jonas Mekas’ın şekillendirdiği downtown estetiği—risk, sezgisellik ve anlık üretim—bugünün sanatçıları için hâlâ canlı bir kaynak.
Lina Lapelytė: İlk Seslerin Hafızası
Vilnius ve Londra arasında çalışan Lina Lapelytė, The Speech (NYC) başlıklı yapıtıyla çocuk seslerini temel alan bir performans sunuyor. 100 çocuk, kelimelerden uzaklaşıp coo’lara, çığlıklara, havlamalara ve ulumalara doğru giderken insan sesinin ilksel potansiyeli açığa çıkıyor. Federal Hall’da planlanan performans, hükümet kapanması nedeniyle Harlem Parish’e taşınsa da, yapıtın doğaçlama ruhu olduğu gibi korunuyor.
Lapelytė’nin yaklaşımı, bizi dil öncesi hafızayla yeniden ilişkilendiriyor: dikkat, oyun, sezgi ve kolektif ritim.
Performans tarihleri: 17 ve 19 Kasım
Pakui Hardware: Teknolojik Mitler ve Canlı Koro
Connelly Theatre’da 14–16 Kasım arasında sahnelenen Spores, insan–makine ilişkisini bedensel olduğu kadar mitolojik bir yerden kuruyor. Bir yapay zekâ terapisti ve insan hasta arasındaki diyalog, canlı bir koronun eşliğiyle ritmik bir performansa dönüşüyor.
Raimundas Malašauskas’ın Send in the Clowns performansı ise iki gece boyunca The Players’da gerçekleşiyor. Müzikle, konuşmayla ve hipnozla karışan bir deneyim; seyirci ve performansçı arasındaki sınırları sürekli yeniden çiziyor.
Sokaklara Taşan Performans: Ses Yürüyüşleri ve Gezici Bir Ev
Andrius Arutiunian’ın kentte dolaşan ses yerleştirmesi, Ermeni diasporasının disko ritimlerini New York sokaklarına taşıyor. Köşe başları, yürüyüş rotaları ve sıradan kamusal alanlar beklenmedik bir ortak deneyime dönüşüyor.
Bir diğer sürpriz ise Augustas Serapinas’ın gezici ahşap yapısı: Shed from Long Island. Kentin farklı noktalarında aniden beliren bu yapı, Performa’nın spontane karşılaşmalar yaratma geleneğini güçlendiriyor.
Deneyimin Haritası: Duvarsız Bir Pavyon
Job Piston küratörlüğündeki Lithuanian Pavilion Without Walls, performansı bitmiş bir gösteri değil; bir araştırma yöntemi olarak ele alıyor. Mekânın sabit olmadığı, bedenin ve sesin sürekli yer değiştirdiği bir alan yaratırken, izleyiciyi hem tanıdık hem yabancı hissettiren bir dünya kuruyor.
Bu yaklaşım, pavyonun bir kurumdan ziyade yaşayan bir organizma gibi algılanmasını sağlıyor: hareket eden yapılar, dolaşan sesler, mekânlar arası geçişler ve kolektif deneyimler.
Festival Bilgileri
Performa Biennial 2025
Program Bölümü: Lithuanian Pavilion Without Walls
Tarih: 1–23 Kasım 2025
Yer: New York genelinde farklı mekânlar
Ayrıntılar: performa2025.org
