Manhattan federal mahkemesinde açılan davaya göre, Alman-Yahudi bir aile olan Fritz ve Hedwig Stern’in mirasçıları, 1935 yılında satın aldıkları Van Gogh tablosunu, 1938’de Nazi yönetimi Avusturya’yı ilhak ettiğinde Münih’te bırakmak zorunda kaldılar. Naziler, eseri “Alman kültürel mülkü” ilan ederek ailenin tabloyu yanlarında Kaliforniya’ya götürmesini engelledi ve daha sonra zorla satılan tablonun gelirine el koydu. Dava, bu Nazi yağması tablonun, on yıllar boyunca New York üzerinden gizlice alınıp satıldığını iddia ediyor.
Met ve Goulandris Vakfı Suçlanıyor
Dava, tablonun New York’a getirilmesinde rol oynayan sanat tüccarı Justin Thannhauser’ın (kendisi de Yahudi olduğu halde zorla satılan sanat eserlerinin ticaretini yaptığı biliniyor) eserin Stern ailesiyle olan bağlantısını gizleyerek tabloyu 1948 civarında iş insanı Vincent Astor’a sattığını öne sürüyor.
Asıl kritik iddialar ise The Met’e yöneltiliyor:
- 1956 Satışı: Brooke Astor’un 1955’te Knoedler Gallery aracılığıyla The Met’e 125.000 dolara sattığı bu tabloyu, müze küratörü Theodore Rousseau, Jr.‘ın satın alma işlemini onaylamasına rağmen, Nazi yağması olduğunu fark edemediği iddia ediliyor. Dava, Rousseau’nun savaş sırasında Sanat Yağma Soruşturma Birimi’nde görev yapmasına rağmen, “The Met’in tablonun muhtemelen Naziler tarafından yağmalandığını bilmesi veya bilmesi gerektiğini” savunuyor.
- Gizleme Suçlaması: The Met, 1972’de eseri Marlborough Gallery aracılığıyla Yunan gemi kralı Basil Goulandris ve eşine sattı. Tablo şu anda çiftin vakfı tarafından işletilen Atina’daki bir müzede sergileniyor. Dava, Goulandris ailesini, tablonun kökenini gizlemek amacıyla bir dizi transferle eserin geçmişini kasten örtbas etmekle suçluyor.
Met’in Savunması
The Met sözcüsü ise, kurumun eserin koleksiyonlarına “yasal ve tüm yönergelere uygun” bir şekilde girdiğine inandığını belirtti. Müze, tablonun kendi koleksiyonlarından çıkarılma nedeni olarak, koleksiyonundaki diğer Van Gogh eserlerine kıyasla daha az önemli olduğunu düşünmesini gösterdi ve eserin bilinen sahiplik geçmişini 1967’deki kataloğunda yayımladığını ekledi. Ancak sözcü, Stern ailesine ait olduğuna dair bilginin, tablonun müze koleksiyonundan ayrılmasından onlarca yıl sonra ortaya çıktığını iddia ediyor.
Bu dava, yağmalanmış sanat eserlerinin ve antikaların sıkça yeniden incelendiği Manhattan federal mahkemesinde hararetli tartışmalara sahne olacak. The Met, geçen yıl koleksiyonundaki 1.5 milyon eserin kökenini araştırmak üzere yeni bir pozisyon oluşturmuş ve bu iddiaları ciddiye aldığını belirtmişti. Mirasçılar, tablonun iadesini veya değerine denk bir tazminat talep ediyorlar.
Sanatçı Notu:
- Vincent van Gogh’un bu eseri, sanatçının ölümünden bir yıl önce, 1889’da yaratılmıştır ve zeytinlikte merdiven kullanarak zeytin toplayan üç kadını tasvir etmektedir.
- The Met’in Sanat Yağma Soruşturma Birimi’ndeki geçmişi, kurumun bu tür iddialara karşı olan sorumluluğunu daha da karmaşık hale getiriyor.
