Görülmeyeni Görme Arzusu: 250 Yıllık Bir Takip “Ghosts. Visualizing the Supernatural” Sergisi
Basel’in dondurucu kışında, Ren Nehri’nin kıyısındaki sisli sokaklardan sıyrılıp Kunstmuseum Basel’in sıcak ama tekinsiz koridorlarına sığınıyoruz. Bugün 22 Aralık 2025; yılın en uzun gecelerini yeni geride bıraktık ve karanlığın içinde nelerin saklandığını merak etmek için daha doğru bir zaman olamazdı. Apartman No: 26’nın bu haftaki sanat rotasında, görülmeyeni resmetmeye cüret eden devasa bir sergi var: “Ghosts. Visualizing the Supernatural”
Küratör Eva Reifert, 250 yıla yayılan 160’tan fazla eserle popüler kültürün (Wednesday’den Caspar’a) ötesine geçerek, hayaletlerin sanat, psikoloji ve teknolojiyle olan karmaşık ilişkisini inceliyor. Serginin başlangıç noktası büyüleyici bir paradoks: Neden akılcılığın ve teknolojinin altın çağı olan 19. yüzyıl, aynı zamanda hayalet hikâyelerinin de patlama yaptığı dönemdi?
Mekâna girdiğinizde, Katharina Fritsch’in devasa beyaz hayaleti ve yanındaki kan gölü yerleştirmesi fiziksel olarak yolunuzu kesiyor. Hemen yanında Philippe Parreno’nun sinirli bir ritimle yanıp sönen ışıkları, koridoru yaşayanlar dünyası ile “öteki” arasında kararsız bir eşiğe dönüştürüyor.
Serginin Katmanları: Edebiyat, Fotoğraf ve Bilinçdışı
Sergi, hayaleti farklı disiplinler üzerinden dört ana başlıkta ele alıyor:
Edebi Hortlaklar: Benjamin West, William Blake ve Delacroix’nın fırçasından çıkan Hamlet’in babası veya Saul’un çağırdığı ruhlar… Bu eserlerde hayalet, bazen zırhlı bir heybet, bazen de zihinsel bir yansımanın soluk izi olarak karşımıza çıkıyor.
Maneviyatın Teknolojisi: 1830’larda fotoğrafın icadıyla birlikte, lensin insan gözünden fazlasını gördüğü inancı doğdu. William H. Mumler’in “ruh portreleri” (örneğin Abraham Lincoln’un gölgesinin eşinin omzuna dokunduğu o meşhur kare), yasın ve inanma arzusunun en hüzünlü belgeleri olarak sergileniyor.
İçsel Hayaletler: Serginin en vurucu bölümlerinden biri, psikiyatri ve bilinçdışına ayrılan galeri. C.G. Jung’un bir ruh çağırma seansı sırasında sebepsiz yere çatlayan yemek bıçağı, bilimin “açıklanamayan” ile ilk temasını simgeliyor.
“İnsanın bir odaya ihtiyacı yoktur hortlaklı olması için / En güvenlisi dışarıdaki hayalettir / İçeridekiyle yüzleşmektense.” – Emily Dickinson
Modern Sızıntılar: Günümüzde hayaletler artık sadece çarşaflı figürler değil. Heidi Bucher’in bir psikiyatri kliniğinin kapısından soyduğu lateks “deri” veya Glenn Ligon’un ırkçılık ve toplumsal yok sayılma üzerine kurduğu metin çalışmaları, hayaleti “gömülmeyi reddeden tarihlerin” bir metaforu haline getiriyor.
Ziyaret Notları
Konum: Kunstmuseum Basel (Neubau), İsviçre.
Tarih: 8 Mart 2026’ya kadar devam ediyor.
Öne Çıkan Eser: Cornelia Parker’ın, Hitchcock’un Psycho filmindeki evi parçalara ayırdığı “PsychoBarn” yerleştirmesi; korkularımızın nasıl “inşa edildiğini” kanıtlar nitelikte.
Deneyim: Serginin sonunda Ryan Gander’in görünmez fanlar kullanarak ziyaretçileri nazikçe ittiği yerleştirme, mekânda fiziksel bir “varlık” hissi yaratarak sizi tekinsiz bir veda ile uğurluyor.
