Bir seramik kap, yörüngesini tamamlamış gezegenler gibi galeri zeminine nasıl yayılır? Japon-Amerikan sanatçı Toshiko Takaezu’nun çalışmaları, tam da bu hayranlık uyandıran sorunun cevabını veriyor. 1950’lerde başlayıp 2011’deki ölümüne dek altmış yıl boyunca, Takaezu, işlevsel olmayan seramik formlar yaratarak, sanatı, insan ruhuyla ve doğanın güçleriyle birleştirdi.
Chazen Museum of Art’ta sergilenen “Worlds Within” (İçindeki Dünyalar) adlı bu büyük retrospektif, Takaezu’nun eserlerini 20 yılın en kapsamlı sunumu olarak bir araya getiriyor. Sergiye girdiğimizde, ışıkla sırlanmış gibi duran, mor, turkuaz ve metalik toprak tonlarıyla yıkanmış yuvarlak formlar, parıltılı volkanik kumların üzerine dağılmış halde yatıyor. Adeta 1969’daki Apollo Ay inişinden ilham almış, fırlatılmaya hazır, kozmik ağırlığı askıya alınmış küreler.
Sessizliğin İçi ve Mirasın Direnişi
Takaezu, kariyeri boyunca Beyaz erkeklerin egemen olduğu bir alanda, seramik ve tekstil gibi “ikincil disiplinler” seçerek marjinalize edilmiş bir Asyalı-Amerikalı kadın olarak mücadele etti. Ancak yılmaz azmiyle, seramik sanatının tarihinde en önemli güçlerden biri olarak hak ettiği tanınırlığı kazandı. Onun dokunuşu, Peter Voulkos’un agresif, parçalanmış formlarının aksine, daha az saldırgandır; sanatı, dünyevi araçlardan ve akışkan yüzeylerden yavaşça doğan, içten bir saygı yansıtır.
Sanatçının hayranlık uyandıran pratiğinde, görünmeyen, görünen kadar önemlidir. Özellikle 1960’lardaki “kapalı formlar” olarak etiketlenen eserleri, artık bir kap veya kaplama kategorisine girmez, sadece varlıklar olarak mevcuttur. Takaezu, bu kapalı formların içini eşit kavramsal ağırlıkla vurgular. Hatta bir noktada, izleyicileri formların içine sakladığı seramik parçalarını sallamaya, iç dünyalarının şarkısını “duymaya” davet ederek, gizemin bütünlüğünü korumayı amaçladı.
Sanatçının ellerinin izi her yerde: Çömlekçi çarkında kili yukarı çeken parmakların bıraktığı sırtlar, el yoğurmasıyla oluşan dikişler… Bu dokunuş, sırlamanın jestsel akışıyla birleştiğinde, o yoğun heykelleri bile sis, yağmur ve rüzgar önerileriyle örülmüş hafif, sulu formlara dönüştürüyor. Takaezu, eserleriyle, zanaatın hiyerarşisine karşı duran, özgürlük ve güven içinde işbirliği yapan kadın sanatçıların mirasına da katkıda bulundu.
Sergi, Dogon veya Mısır gök cisimlerinin adını taşıyan insan boyutundaki Star Series (Yıldız Serisi) totemleriyle son buluyor; bu da sanatçının iki küçük elinin, hayatının sonlarına doğru evrenin güçleri için birer kanal haline geldiğini gösteren, hayranlık uyandıran bir kanıttır.
Sergi Bilgileri
- Sanatçı: Toshiko Takaezu
- Eser Adı: Worlds Within
- Mekan: Chazen Museum of Art, Wisconsin Üniversitesi, Madison
- Tarih: 23 Aralık’a kadar devam etmektedir.
