1980’lerin sonunda, Meksika’nın ekonomik sarsıntılarıyla çalkalanan bir evin içinde yedi kadın bir arada yaşam savaşı veriyor. Mayra Hermosillo’nun yönettiği Vainilla, bu hikâyeyi sekiz yaşındaki Roberta’nın gözünden anlatıyor. Çocuğun saf bakışı, hem masum hem de keskin; hem oyunların neşesini hem de yaklaşan kayıpların ağırlığını görüyor. Bir evin borç yüzünden elden gitme ihtimali, aynı zamanda hafızanın, güvenin ve köklerin de kaybı anlamına geliyor.
Hermosillo’nun kamerası büyük sahnelerden çok gündelik ayrıntılarda geziniyor: mutfakta paylaşılan bir tabak yemek, odanın içinde yankılanan bir tartışma, sessizce kapanan kapılar… Bu küçük anlar, aslında evin bütün kalp atışlarını temsil ediyor. Yönetmen, erkek figürleri dışarıda bırakarak, annelerin, kız kardeşlerin, büyükannelerin görünmez emeğini ve dayanıklılığını merkeze alıyor.
Filmin gücü, kuşaklar arası çeşitlilikten beslenen oyuncu kadrosunda da kendini gösteriyor. Paloma Petra (Georgina), María Castellá (Alicia) ve Natalia Plascencia (Limbania), her biri farklı bir yükü omuzlayan karakterleriyle sahnenin tonunu sürekli değiştiriyor. Birinin sessizliği, diğerinin isyanıyla çarpışıyor; kimi zaman çatışma, kimi zaman kucaklaşma… Bu çok seslilik, bir evin içinde yaşayan kadınların gerçekliğini olduğu gibi yansıtıyor.
Tematik olarak film, evin kendisini neredeyse bir karaktere dönüştürüyor. Çatısı altında biriken anılar, kavgalar ve kahkahalar, evin duvarlarından çok daha fazlasını temsil ediyor: geçmişi, mirası ve ait olma duygusunu. Roberta içinse bu ev, kadınların direncinin sembolü. Onların ayakta kalma çabası, onun çocukluğuna işleyen en kalıcı ders oluyor.
Uluslararası sinema trendleriyle de örtüşen bir yönü var Vainilla’nın. Son yıllarda çocukların gözünden travmaların işlenmesi, kadınlar arası ilişkilerin patriyarkal yapılar dışında anlatılması ve yerel hikâyelerin evrensel karşılık bulması, güçlü bir damar oluşturdu. Hermosillo’nun filmi tam da bu dalganın içinde duruyor: kişisel ve kültürel bir hikâyeyi küresel bir yankıya dönüştürüyor.
Yapım tarafında 10 milyon dolarlık bütçe, 1980’ler Meksika’sını titizlikle yeniden kurmaya yetmiş. Film, indie ruhunu kaybetmeden büyük ölçekli bir gerçeklik sunuyor. Henüz vizyona girmeden festival yolculuğuna başlayan Vainilla, ilk adaylığını almış durumda. Eleştirmenler şimdiden, sıradan jestleri büyük duygulara dönüştüren anlatımını övüyor. Özellikle Roberta’nın gözünden kurulan perspektif, hikâyeye tazelik kazandırdığı için öne çıkarılıyor.
Seyircilerse filmi “kadınlara yazılmış bir aşk mektubu” diye nitelendiriyor. Roberta’nın tanıklığı, izleyiciyi de kendi çocukluk hafızalarına götürüyor: büyüklerin sessizce omuzladığı yükleri izlediğimiz o anlara…
Finalde Vainilla, yalnızca nostaljik bir aile dramı değil, kadınların sessiz ama güçlü mirasına adanmış bir hatıra defteri gibi duruyor. Bir evin yıkılabilir olduğunu, ama o evin içinde nesiller boyunca taşınan sevginin ve direncin asla kaybolmadığını hatırlatıyor.
Apartman No:26 Notu
Bu film bize gösteriyor ki, bazen en büyük destanlar bir mutfak masasının etrafında yazılır.
