📍 Ljubljana, Slovenya – Museum of Modern Art (MG+), Grad Tivoli, Švicarija, Mestna Galerija
📅 6 Haziran – 12 Ekim 2025
🎫 36.bienale.si
İlk bakışta adında hâlâ “grafik” geçen bu bienal, çoktan sınırlarını yıktı. 70. yaşını kutlayan Ljubljana Grafik Sanatlar Bienali, 36. edisyonuyla yalnızca baskı sanatı değil; çağdaş sanatın duygusal, politik ve hayal gücüyle şekillenmiş tüm alanlarını kapsayan bir anlatıya dönüşüyor.
Bu yılki küratör Chus Martínez, bienali bir kehanet alanı olarak konumlandırıyor: “Özgürce düşlemek, özgürlük istemek ve barışı talep etmek için küçük ama anlamlı bir yer.” Başlık bile başlı başına bir manifesto: “Oracle: On Fantasy and Freedom” (Kehanet: Fantazi ve Özgürlük Üzerine).
🧸 Bir Kuklanın Kehaneti: Žogica Marogica
Serginin sembol karakteri, 1950’lerden gelen bir kukla: Žogica Marogica. Rengârenk bir kafa-top görünümündeki bu kukla, o yıllarda Sloven çocuk tiyatrosunun sevgilisi olmuş. Martínez’e göre bugünün yapay zekâ çağında, bu kukla hâlâ otonom varlıkların en saf hâlini temsil ediyor—kontrol ve birlikte varoluş arasındaki kadim çatışmayı taşıyor.
🎞 Göç, Savaş, Direniş: Bienalden Görsel Notlar
Ukraynalı sanatçılar Yarema Malashchuk ve Roman Khimei’nin kısa belgeselinde bir çocuk, savaşla parçalanan evine bir robot köpekle geri dönüyor. Noor Abed, bir sopayı hem bir dansçının uzantısı hem bir direnişçiye ait araç olarak gösteriyor—araçlar, bedenin uzantısına dönüşürken aynı zamanda bir hafıza taşıyıcısı hâline geliyor.
Sanatçılar arasında ayrıca şunlar da yer alıyor:
🎭 Silvan Omerzu: Mekanik kuklalarla dolu hayaletimsi yerleştirmeler
🎤 Maria Arnal: Yürek burkan vokallerle sessizliğin içinden gelen melodi
👻 Gabriel Abrantes, CANAN, Kathrin Siegrist, Eduardo Navarro gibi isimler, duygusal sınırları zorlayan ve bazen neşeyle kıran işler sunuyor.
Bienalin dört ana mekâna yayılan 25 işi arasında 23’ü bu edisyon için özel olarak üretilmiş. Grad Tivoli ve Švicarija’nın askeri geçmişi, bu mekânlardaki işler için doğal bir yankı alanı hâline gelmiş.
🕊 İyileşme Acıyla Gelir Mi?
Martínez’in cümlelerinden biri özellikle yankı buluyor:
“Kendimizi bırakıp kendimizi yeniden bulmamızı sağlayan, çok güzel bir acının iyileştirici süreci…”
Ljubljana Bienali, bu yıl yalnızca sanat gösterisi değil; aynı zamanda kolektif bir duygusal arınma alanı gibi. Sadece estetik değil, etik ve politik olarak da günümüzün ruhuna dokunuyor. Fantaziyi bir sığınak değil, bir hareket alanı olarak sunuyor.
Bu yaz Ljubljana’ya gidenler için önerimiz net: birkaç saatlik bir sergi gezisinden fazlasını vadeden bu bienali kaçırmayın. Hayal gücü ve özgürlük üzerine düşünmek için daha doğru bir zaman olmayabilir.
