Sanatçı Hashim Nasr, Nisan 2023’te Sudan’daki evinde iç savaş patlak verdiğinde, ailesiyle birlikte Mısır’da bir Ramazan tatilindeydi. Kısa bir gezi için hazırladığı küçük bir bavulla çıktığı bu yolculuk, öngörülemez bir sürgüne dönüştü. Geri dönmenin tehlikeli olduğu bu yeni gerçeklikte Nasr, yaşadığı travmayı ve yerinden edilmişliğin getirdiği tekinsizliği, sanatının dönüştürücü gücüyle birleştirdi. Ortaya çıkan “Savaş ve Yerinden Edilme Üzerine” serisi, hem memleketinde kalanlara bir saygı duruşu hem de sürgünün duygusal topografyasını çizen sürreal bir yolculuk.
Nasr, yeni hayatına adapte olmakta zorlandığı ilk aylarda odasına mobilya dahi almadan, bir gün geri döneceği umuduyla valizinden yaşadı. Bu belirsizlik ve özlem döneminde ona anlam ve teselli sunan şey, sanatı oldu. Özellikle, deneysel ve kavramsal fotoğrafçılığa dayanan karakteristik üslubuyla, sürgündeki Sudanlıların bağ kurabileceği bir görsel dil yarattı.
Sembollerin Ardındaki Gerçeklik
“Savaş ve Yerinden Edilme Üzerine” başlığı, kolektif hafızamızdaki kanlı sivil görüntülerini veya bombalanmış hastane sahnelerini akla getirse de, Nasr’ın estetiği bu beklentiyi tamamen ters yüz ediyor. Eserleri, travmanın alışılagelmiş görsel kodlarını reddederek, canlı bir renk paleti ve büyülü gerçekçilik akımını anımsatan bir vizyon sunuyor.
Örneğin, serinin kilit işlerinden “Displacement North” (Kuzeye Yer Değiştirme) fotoğrafında, İskenderiye’de bir çatıda duran bir figür görürüz. Yüzü büyük beyaz bir koniyle gizlenmiş bu figürün bir elinde aya bağlı bir saat, diğerinde ise kuşlara bağlı minik bir valiz vardır. Bu kompozisyondaki her bir element, sanatçının kişisel hikayesinden derin izler taşır: “Kuşlar, kişisel evime ve özgürlüğüme duyduğum özlemi temsil ediyor,” diyor Nasr. “Saat ise savaşın başladığı anı, 15 Nisan 2023 sabah 7:20’de amcamla yaptığım telefon görüşmesini simgeliyor. Valizde ise kendi eşyalarım var.”
Sanatçı, benliğin ontolojik sorgulamalarına odaklansa da, otobiyografik bir okumadan veya doğrudan bir kimlik beyanından bilinçli olarak kaçınıyor. Sanatı, kimliğin konvansiyonel temsil biçimlerine karşı bir direniş alanı olarak konumlandırıyor. “Figürlerim, kendi kimliğimi örten birer peçedir,” diye açıklıyor. “Modellerim, mahremiyetlerini korumak isteyen arkadaşlarım ve komşularım. Onlara güvenli bir alan yaratma isteğim, yüzlerini örten koni metaforuyla birleşiyor; onlara anonimliğin getirdiği bir özgüven, bana ise yaratıcı bir meydan okuma sunuyor.”
Hafıza ve Kayba Saygı Duruşu
Serideki her bir kare, Nasr’ın ailesine ve memleketine duyduğu hasretle dokunmuş. “The Safest Place Was Under the Dining Table” (En Güvenli Yer Yemek Masasının Altıydı) başlıklı fotoğraf, Hartum’daki teyzesiyle yaptığı ve hava saldırıları sırasında yaşadıklarını anlatan bir sohbete gönderme yapıyor. “Remembering My Uncle” (Amcamı Anarken) adlı eserde ise, yüzleri konilerle kaplı dört figürden birinin başında bir buket çiçek görürüz. Nasr bu eserin arkasındaki acı hikayeyi şöyle anlatıyor: “Haziran 2023’te, Sudan’daki ilaç kıtlığı nedeniyle böbrek yetmezliğinden bir amcamı kaybettik. O çiçekler, vefat eden amcamın anısına bir saygı duruşudur.”
Cep telefonuyla (Xiaomi Redmi Note 10 Pro) çektiği bu kareleri önce eskiz olarak tasarlayan Nasr, projesiyle Prens Claus Fonu, Magnum Vakfı ve Arap Sanat ve Kültür Fonu (AFAC) gibi prestijli kurumlardan hibe aldı ve The British Journal of Photography tarafından 2024’te “İzlenecekler” arasında gösterildi.
Ancak onun için en büyük başarı, eserlerinin kurduğu diyalog. “Bir Sudanlı arkadaşım, fotoğraflarımdaki karakterlerin kendi hikayesini anlatırken kendisiyle bir bağ hissettiğini söyledi,” diyor Nasr. “Bundan daha fazla gurur duyamazdım. Bu seri, hala Sudan’da olanlara bir saygı duruşu ve savaşın bir an önce bitmesi için bir dilek. Eğer tek bir kişinin bile Sudan’a daha fazla ilgi duymasını sağlayabilirsem, bu benim için en büyük mutluluktur.”
Aklında bir şey mi var?
Yorumları göster / Yorum bırak