Bazı filmler hikaye anlatmaz, sadece var olurlar. Sizin o hikayenin içine sızmanızı, karakterlerin nefes alışını hissetmenizi beklerler. Morrisa Maltz’ın son harikası Jazzy, tam olarak böyle bir deneyim. Yönetmenin bir önceki filmi The Unknown Country’nin (Bilinmeyen Ülke) manevi bir devamı niteliğinde olan yapım, bizi Güney Dakota’nın uçsuz bucaksız düzlüklerinde bir çocuğun dünyasına davet ediyor.
Altı Yıllık Bir Yolculuk: Zamanın Fizikselleşmesi
Jazzy‘yi teknik olarak eşsiz kılan en büyük özellik, Richard Linklater’ın Boyhood filmine benzer şekilde, tam 6 yıl boyunca çekilmiş olması. Başroldeki Jasmine Bearkiller Shangreaux’yu (Jazzy) ve en yakın arkadaşı Syriah’yı 6 yaşından 12 yaşına kadar izliyoruz.
Bu durational filmmaking tekniği, sinemada makyajla yapılamayacak bir mucizeyi önümüze seriyor: Seslerin kalınlaşması, bakışların ciddileşmesi ve çocukluğun o hesapsız neşesinin yerini yavaş yavaş ergenliğin melankolik sorularına bırakması. Film, kurgu ile belgesel arasındaki o ince çizgide dans ederken, büyümenin sadece boy uzaması değil, “dünyanın geri kalanıyla” kurulan ilişkinin değişmesi olduğunu gösteriyor.
🏹 Yerli Hikaye Anlatıcılığında Yeni Bir Dil
Film, Oglala Lakota yerlisi bir kız çocuğunun merkezine yerleşiyor ancak bunu ana akım sinemanın düştüğü “travma odaklı” tuzaklara düşmeden yapıyor. Jazzy, yerli halkların acılarını bir meta olarak kullanmak yerine; onların gündelik sevincini, aile bağlarını ve doğayla olan organik ilişkisini kutsuyor.
-
Lily Gladstone Faktörü: Killers of the Flower Moon ile Oscar adaylığı kazanan Lily Gladstone, bu filmde hem yapımcı hem de Tana karakteriyle geri dönüyor. Ancak hikaye onun etrafında değil, Jazzy’nin etrafında dönüyor. Gladstone’un varlığı, Jazzy için bir nevi “gelecekteki benlik” ya da güvenli bir liman gibi konumlanıyor.
-
Arkadaşlığın Geometrisi: Film, Jazzy ve Syriah arasındaki bağı bir “evren” olarak kurguluyor. Syriah taşınmak zorunda kaldığında, Jazzy’nin hissettiği o devasa boşluk, bir yetişkinin dünyasındaki iflas ya da boşanma kadar yıkıcı bir etkiyle perdeye yansıyor.
🎥 Yönetmen Vizyonu: Malickvari Bir Şiirsellik
Morrisa Maltz, sinemasal dilini Terrence Malick’e (The Tree of Life) yaklaştırıyor. Kamera, çocukların göz hizasından ayrılmıyor. Büyüklerin dünyası çoğu zaman kadrajın dışında, fluluğunda ya da sadece sesleriyle mevcut.
-
Doğal Estetik: Gün batımı ışıkları (magic hour), el kamerasıyla yakalanan samimi anlar ve Güney Dakota manzarasının adeta üçüncü bir başrol oyuncusu gibi kullanılması, filmi dijital bir hurdalıktan çıkarıp bir “anı defterine” dönüştürüyor.
-
Doğaçlama Gücü: Senaryo, profesyonel olmayan çocuk oyuncuların kendi yaşam deneyimlerinden süzülerek oluşturulmuş. Bu da diyalogların “yazılmış” gibi değil, “kulak misafiri olunmuş” gibi hissettirmesini sağlıyor.
Apartman No:26 Notu
Jazzy, sessiz bir başyapıt. Büyük patlamalar veya dramatik yüzleşmeler vaat etmiyor; bunun yerine bir çocuğun kalbindeki o sessiz sarsıntıları, zamanın geçişini ve büyümenin o “çirkin ama kaçınılmaz” güzelliğini sunuyor. Lily Gladstone ve Morrisa Maltz ortaklığı, yerli sinemasının sadece politik değil, estetik olarak da ne kadar güçlü olabileceğini bir kez daha kanıtlıyor.
