2010’lu yıllar, Oz Diyarı’nın büyüsüne olan küresel ilginin tavan yaptığı bir dönemdi. Broadway’de rekorlar kıran Wicked‘ın film haklarını Universal’e kaptıran Disney, bu ateşi başka bir yolla yakalamak zorundaydı. Cevapları, korku sinemasının ustası Sam Raimi’nin yönetmenliğinde, 2013 yapımı “Oz the Great and Powerful” oldu.
Film, gişede neredeyse yarım milyar dolar (yaklaşık 500 milyon dolar) hasılat yaparak ticari bir zafer kazansa da —çoğu, o dönemdeki 3D talebinin güçlü rüzgârıyla geldi— eleştirmenler ve izleyiciler nezdinde bıraktığı miras, oldukça karışık. Rotten Tomatoes’ta %56 gibi bıçak sırtı bir puana sahip olması, bu maceranın ne kadar bölücü olduğunun en açık kanıtı. Peki, Raimi’nin bu fantezisi neden bu kadar tartışmalı?
Auteur vs. Stüdyo: Raimi’nin Kalbi ve Disney’in Kuralları
Filmin çekirdeğindeki sorun, makalenin de belirttiği gibi, iki zıt gücün çarpışmasından kaynaklanıyor: “Bir Disney filminin içine sarılmış Sam Raimi filmi.”
Başrolde, 20. yüzyıl başlarında Kansas’tan sihirli bir şekilde Oz’a düşen, hilekâr ve çapkın sihirbaz Oscar Diggs’i (James Franco) izliyoruz. Bu karakter, Sam Raimi’nin imzası haline gelen, ahlaki açıdan gri, hafiften kaba ama sonunda iyi kalpli “serseri” arketipine mükemmel uyuyor. Tıpkı Raimi’nin kült filmi **”Army of Darkness”**ın aile dostu, daha yumuşak bir versiyonu gibi.
Ancak Raimi’nin anarşik, yer yer ürkütücü ve Evil Dead estetiğine göz kırpan anları, Disney’in ağır ve zorunlu “prequel” (ön hikaye) talepleriyle sürekli çatışıyor.
-
Zoraki Köken Hikayeleri: Film, Oz’un meşhur cadılarının arka planlarını ve kökenlerini açıklama görevini üstleniyor. Ne yazık ki bu zorlama açıklamalar, stüdyo komitesi tarafından onaylanmış hissi veren, son derece yorucu ve ilgi çekici olmayan anlara yol açıyor. Özellikle Batı’nın Kötü Cadısı’nın kökeninin sunuluş biçimi, klişe ve cinsiyetçi olmakla eleştirilmişti.
-
Kişiliksiz Görünüm: Teknik detaylardaki zekice dokunuşlara rağmen (1939 tarihli The Wizard of Oz‘un renk tonu ve en-boy oranı kaymalarının modern CGI ile taklit edilmesi gibi), filmin büyük bir kısmı kişiliksiz ve stüdyo ürünü gibi duruyor.
Kısacası, filmin hayranları Sam Raimi’nin kontrolü geri aldığı, karakter odaklı ve Army of Darkness ruhunu taşıyan o anları severken; eleştirenler, filmin Wicked‘ın eleştirildiği her şey olduğunu öne sürüyor: Gereksiz, sıkıcı ve stüdyo kurallarına hapsolmuş bir ön hikaye.
“Oz the Great and Powerful”, bugün Disney+’ta yayınlanmaya devam ediyor. Sinema tarihinde bir yönetmenin vizyonu ile bir stüdyonun ticari gerekliliklerinin nasıl çarpışıp, sonuçta yarım milyar dolarlık, ancak ruhu bölünmüş bir film yarattığının canlı bir örneği olarak izlenmeye değer.
